🌍 Sự trỗi dậy của bao bì giấy thực phẩm tại Đông Nam Á
Trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch sang tiêu dùng bền vững, ngành bao bì giấy đựng thực phẩm tại Đông Nam Á đang nổi lên như một điểm sáng. Với dân số hơn 680 triệu người và tốc độ đô thị hóa thuộc hàng nhanh nhất thế giới, khu vực này chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ nhu cầu về thực phẩm chế biến sẵn, giao hàng tận nơi và tiêu dùng tiện lợi. Những thay đổi trong hành vi tiêu dùng sau đại dịch COVID-19 càng thúc đẩy xu hướng sử dụng bao bì thân thiện môi trường.
Theo ông Hoàng Trung Sơn – Chủ tịch Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam: “Việc dùng sản phẩm giấy thay thế nhựa dùng một lần và sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử là những động lực chính thúc đẩy nhu cầu bao bì giấy tăng trưởng mạnh mẽ.” Tại Việt Nam, giấy bao bì chiếm tới 86% tổng sản lượng giấy sản xuất, đứng đầu Đông Nam Á. Điều này cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của bao bì giấy trong chuỗi cung ứng thực phẩm.
Không chỉ là giải pháp thay thế nhựa, bao bì giấy còn trở thành công cụ xây dựng hình ảnh thương hiệu, đặc biệt với các doanh nghiệp thực phẩm sạch, hữu cơ và xuất khẩu. Sự kết hợp giữa tính thẩm mỹ, khả năng phân hủy sinh học và độ an toàn thực phẩm khiến bao bì giấy trở thành lựa chọn chiến lược trong thời đại tiêu dùng có trách nhiệm.
🌐Tổng quan thị trường Đông Nam Á: Quy mô và xu hướng
Thị trường bao bì giấy thực phẩm tại Đông Nam Á đang tăng trưởng vượt bậc. Theo báo cáo từ Mordor Intelligence, riêng tại Việt Nam, quy mô thị trường bao bì giấy dự kiến đạt 2,85 tỷ USD vào năm 2024 và tăng lên 4,54 tỷ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 9,73%. Đây là mức tăng trưởng cao nhất trong khu vực, phản ánh sự chuyển dịch mạnh mẽ từ bao bì nhựa sang bao bì giấy.
Các quốc gia như Thái Lan, Indonesia và Philippines cũng ghi nhận xu hướng tương tự, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm nhanh, giao hàng và thực phẩm chế biến sẵn. Theo bà Maria Tan – Giám đốc phát triển bền vững của Tetra Pak khu vực ASEAN: “Đông Nam Á là thị trường chiến lược cho các giải pháp bao bì giấy thông minh, đặc biệt trong ngành thực phẩm và đồ uống.”
🚀Các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng
Ngành bao bì giấy thực phẩm tại Đông Nam Á đang được thúc đẩy bởi một loạt xu hướng kinh tế, xã hội và chính sách môi trường. Đầu tiên là sự chuyển dịch mạnh mẽ trong hành vi tiêu dùng. Theo khảo sát của Nielsen, có đến 73% người tiêu dùng Đông Nam Á sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm có bao bì thân thiện với môi trường. Điều này đặc biệt rõ nét ở thế hệ trẻ và tầng lớp trung lưu đang gia tăng nhanh chóng trong khu vực.
Thứ hai là sự bùng nổ của ngành giao hàng thực phẩm. Các nền tảng như GrabFood, ShopeeFood, Gojek… ghi nhận mức tăng trưởng trên 20% mỗi năm, kéo theo nhu cầu bao bì giấy chống thấm, chống dầu mỡ và có khả năng bảo quản tốt. Theo ông Kulachet Dharachandra – Giám đốc quốc gia SCG tại Việt Nam: “Chuyển đổi xanh không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu sống còn đối với ngành bao bì. Chúng tôi đã đầu tư mạnh vào công nghệ sản xuất bao bì giấy thực phẩm có thể tái chế và phân hủy sinh học.”
Thứ ba là các chính sách môi trường ngày càng nghiêm ngặt. Việt Nam đã ban hành lộ trình cấm bao bì nhựa dùng một lần tại siêu thị từ năm 2026, trong khi Thái Lan đã áp dụng từ năm 2022. Chính phủ các nước cũng đang thúc đẩy tài chính xanh và cơ chế EPR (Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), buộc doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm thu gom và tái chế bao bì sau sử dụng.
Cuối cùng, thương mại điện tử thực phẩm đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt sau đại dịch. Nhu cầu bao bì giấy chuyên dụng cho giao hàng – vừa đảm bảo an toàn thực phẩm, vừa dễ tái chế – đang tăng nhanh.
⚠️Thách thức của ngành
Dù có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ, ngành bao bì giấy thực phẩm tại Đông Nam Á vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Một trong những vấn đề lớn nhất là chi phí sản xuất cao. Bao bì giấy đòi hỏi xử lý chống thấm, chống dầu mỡ, đảm bảo an toàn thực phẩm và khả năng chịu nhiệt – tất cả đều làm tăng giá thành so với bao bì nhựa truyền thống. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn có ngân sách hạn chế.
Thêm vào đó, nguồn nguyên liệu giấy nội địa không đủ để đáp ứng nhu cầu sản xuất. Việt Nam, chẳng hạn, phải nhập khẩu phần lớn nguyên liệu giấy từ Trung Quốc, Indonesia và châu Âu. Theo báo cáo của Mordor Intelligence, Việt Nam sản xuất khoảng 5 triệu tấn giấy mỗi năm, nhưng vẫn thiếu hụt gần 1 triệu tấn nguyên liệu giấy tái chế. Điều này khiến ngành bao bì giấy dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá nguyên liệu toàn cầu.
Một thách thức khác là yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Các loại bao bì giấy đựng thực phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn như FSC, ISO 22000, BRC, FDA… khiến doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào công nghệ kiểm định và dây chuyền sản xuất hiện đại. Ông Lương Chí Hiếu – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam – nhận định: “Việc thực hiện EPR không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để doanh nghiệp ngành giấy đầu tư vào công nghệ tái chế tiên tiến, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.”
Ngoài ra, hệ thống thu gom và tái chế bao bì sau sử dụng còn manh mún. Dù có sự tham gia của các tổ chức như PRO Việt Nam, việc thu gom bao bì giấy vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Theo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, nhưng chỉ 27% được tái chế. Bao bì giấy – dù thân thiện hơn – vẫn cần một hệ sinh thái tái chế hiệu quả để phát huy tối đa giá trị.
📊 Dưới đây là biểu đồ minh hoạ các thách thức chính mà ngành bao bì giấy thực phẩm đang đối mặt tại Đông Nam Á:
🤝Cơ hội đầu tư và đổi mới
Trong bối cảnh chuyển đổi xanh toàn cầu, ngành bao bì giấy thực phẩm tại Đông Nam Á đang mở ra hàng loạt cơ hội đầu tư hấp dẫn. Một trong những động lực lớn nhất là chính sách môi trường của các quốc gia trong khu vực. Theo Source of Asia, các nước như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia đã ban hành khung chính sách “Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất” (EPR), buộc doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm thu gom và tái chế bao bì sau sử dụng. Điều này không chỉ thúc đẩy hoạt động tái chế mà còn tạo ra chuỗi giá trị tuần hoàn, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và nâng cao hình ảnh thương hiệu.
Ông Lương Chí Hiếu – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam – nhận định: “EPR đang định hình tương lai xanh của ngành giấy. Các doanh nghiệp đã tăng công suất từ 5.000 tấn lên hơn 100.000 tấn/năm nhờ đầu tư vào công nghệ tái chế hiện đại”. Nhờ đó, lượng nước tiêu hao giảm từ 15–20 m³/tấn xuống chỉ còn 3–4 m³/tấn, tiết kiệm 20–30% năng lượng2.
Các doanh nghiệp như Nestlé, Unilever, Coca-Cola cũng đang chuyển đổi mạnh mẽ sang bao bì giấy. Nestlé Việt Nam đã sử dụng muỗng và nắp hộp sữa NAN từ 66% nguyên liệu thực vật, đồng thời giảm trọng lượng màng bọc cà phê hòa tan để dễ tái chế hơn. Unilever Việt Nam đạt 63% bao bì có khả năng tái chế hoặc phân hủy, cắt giảm 52% lượng nhựa nguyên sinh trong sản xuất.